کد مطلب:18973 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

علل تكبر و ريشهها و عوامل موثر در آن چيست؟

سه عامل مؤثر را متذكر ميشويم



1 ـ عدم معرفت نسبت به خدا و جهان و خويشتن اگر معرفتي شايسته نسبت به اين امور نباشد درخت تكبّر رشد نموده و هر چه بيشتر به ثمر مينشيند، اگر كسي در مرحله ذات خود را ديد خدا را نميبيند، اگر در مرحله صفات مثل علم، علم خود را ديد، علم خدا را نميبيند، اگر در مرحله افعال خود را ديد، فعل خدا را نميبيند و در نتيجه هركس بزرگي موهوم خود را ديد از بزرگي خدا غافل است .



2 ـ عقده حقارت ـ شخص متكبر در خود كمبودي احساس كرده وجبران آن را در قيافه گرفتن و باد به غبغب انداختن ميداند، اين چيزي است كه مطالعه روانكاوان به آن رسيده است .



در حديثي از امام صادق (ع) آمده است «ما مِنْ رَجُل تَجَبَّرَ الّا بِذِلَّةٍ وَجَدها في نَفسِه» [مردي نيست كه بزرگي و تكبر كند الا بخاطر ذلّت و خواري كه آن را درنفس و جان خود مييابد] (بحار 73/235) اين ذلت همان عقده حقارت است،منشأ اين عقده معمولاً از دوران تولد و رشد در خانة محقر فقيرانه يا مورد تحقير پدر و مادر و معلم قرار گرفتن است .



يا ممكن است منشأ آن فرزند نامشروع بودن باشد



3 – خودخواهي و حبّ ذات ـ عامل سوميكه ميتواند منشأ براي تكبر باشد خودخواهي و حبّ ذاتي است كه از حالت تعادل خارج شده باشد، حبّ ذات بسيار خوب است، ولي در صورتي كه تعديل شده و به خود بيني و خود پسندي و خودخواهي و خودمحوري و خودبرتربيني نرسيده باشد. از پائين ترين درجات أخوت و برادري اسلامياين است كه دوست بداري براي خودت آنچه را كه براي برادرت دوست داري «تُحبّ لنفسك ما تُحبّ لاخيك» [دوست بداري براي خودت آنچه دوست ميداري براي برادرت] با چشميبه منافع خود بنگر و با چشميبه منافع ديگران، يعني مگذار حبّ ذات و نفس پرستي ترا از برادرانت رويگردان و به خود مشغول كند .

---

اخلاق اسلامي ج 1


اكبر خادم الذاكرين